Tevazu bir hal’dir. Bir huy’dur. Her iyiliğin anahtarıdır. Gösterişsiz olmaktır.
Tevazu bir ahlak’tır. Kimde olursa olsun sahibini mahçup etmez. Alçakgönüllü olmak bir erdemdir. Tevazu sahibi olmak başkadır, tevazu göstermek başkadır.
Tevazu sahibi olan bir kimsenin, kendinde bir varlık, bir değer zaten vardır . Bu nedenle bunu göstermeye çabalamıyordur. Tevazu göstermekse bazı hallerde ve ortamlarda mutevazı davranmak gereğinden ortaya çıkar. Böyle bir davranış olumludur aslında. Ama tevazu göstermeye çalışmak ya da çabalamak kibirden olur. Çünkü bu kimse kendinde, bir varlık, bir değer olduğunu göstermeye çalışmaktadır.
Büyüklenen, böbürlenen kusuru hep başkasında arayan insanlar sevimsizleşir ve çevresinde insan kalmaz, dost edinemezler. Kendi kusurlarını veya olumsuz taraflarını bilmeyip, başkalarının kusurları ile meşgul olan insanlar manevi olarak asla ilerleyemez.
Hiç kimseye yukarıdan bakmamak ve kendini de kimseden aşağıda görmemek durumudur. Büyüklük ve üstünlük sağlamak doğru değil. Tevazu sahibi olan kişi övülür. Doğaldır ve asla sahte değildir. Olgunluk ve hoşgörülülük vardır. Tevazu göstermeye çalışan ise eleştirilir. Ve bu çaba doğal değildir. Çoğu zaman, olumsuz bir tavırla ya da bir cümleye maruz kaldığında, tepkisel davranışlara şahit oluruz. Tevazu sahibi olmak iyidir ama aşırısı da bambaşka bir kimliğe yol açar.
Tevazunun içinde büyüklük, yücelik vardır.
Güçsüz ve zor durumdayken tevazu göstermek meziyet değildir. En iyi durumda , en zirvede , en iyiyken, övülürken bunu başarabilmek daha büyük meziyet olacaktır.
Tevazu kavramında denge, en hassas konudur.
Tevazu sahibi olan kimse, aldığı takdirlerden iftihar etmeli , kendisi ile gurur duymalı, şımarmamalı ve kibirlenmeden kişiliğini sürdürmelidir. Kontrol mekanizması doğal olarak işlemelidir. Açık yüreklilikle değerlendirme yapabilmeli, kendini yargılayabilmeli, iyi ve kötü yanların bilincinde olabilmelidir.
Olduğundan daha büyük ya da olduğundan daha küçük göstermemektir kendini. Mevlananın bir sözü var; ya olduğun gibi görün ya göründüğün gibi ol….
Özellikle mevki ve servet sahibi insanların tevazu sahibi olmaları hassasiyetle beklenir. Bütün zenginlikler, gelinen nokta, güç, başarı, akıl aslında bir Lütuf’tur. Şanstır. Ama bunlara sahip kişilerin kendi içlerinde ve etraflarında dengeli olmaları kritik. Geçmişle böbürlenmek ve sürekli bunu ifade etmek de doğru değil. Ulaşılan bir başarı ve sonuçta gelinen iyi konumda, geçmişi bilerek ve farkında olarak yaşamalı ama bunun ifadesi de aşırı olmamalı.
Bir alıntı;
İhtirasında dengeli
Hırslarında sınırlı
İsteklerinde uyarlı olan
Varlığıyla gururlanmayan
Makamıyla kibirlenmeyen
Bilgisiyle övünmeyen
Kimseyi küçümsemeyen
İnsan olalım…
Toprak, Tevazu’nun sembolüdür. Dağ gibi başını dik tutmaz. Herkes üstünden geçebilir. Toprak yetiştirici kuvvettir. Ne ekersen onu biçersin. Kıskanılmayan tek şey tevazudur. Tevazu sahibi insanlar kendilerini belli ederler. Onlar insana huzur ve güven hissi verir. İlişkide bulundukları insanlarda sevgi ve saygı uyandırırlar. Tevazu kalptedir. Tevazu sahibi olan kişilere hürmet edilir. Bu insanlar güleryüzlü, dingin, yumuşakbaşlı ve hoşgörüsü yüksek, tahammül yetenekleri yüksek insanlardır. Ölçülü hareket ve davranış biçimindedirler.
(‘’Tevazu ve alçakgönüllülükte toprak gibi ol.’’ ‘’Hoşgörülülükte deniz gibi ol.’’ Mevlana.)
Hakikati gerçekleştirmek, insanlara yol göstermek için düşüncelerini mantıklı şekilde ortaya koyan insan, faziletli bir davranış gösterir. Başkalarını yenmek amacıyla, üstünlük göstermekse hiç doğru bir davranış değildir. Üstünlük gösterilen davranış biçiminde, kazanmak için verilen çaba, kaybetmeye ve aşağıya düşmeye mutlaka neden olacaktır.
Mevlana’nın Yedi Öğüdü
1) Cömertlik ve yardım etmede akarsu gibi ol…
2) Şevkat ve merhamette güneş gibi ol…
3) Başkalarının kusurunu örtmede gece gibi ol…
4) Hiddet ve asabiyette ölü gibi ol…
5) Tevazu ve alçakgönüllülükte toprak gibi ol…
6) Hoşgörülülükte deniz gibi ol…
7) Ya olduğun gibi görün ya göründüğün gibi ol…
Ayşen Arıduru